Roman Hoffmann
6 dan
Wychowanie i edukacja dzieci i młodzieży od zawsze ma na celu przygotowanie ich do pełnienia określonych ról społecznych. Są to procesy na tyle naturalne, że mało kto zastanawia się nad ich prawidłowościami. Pierwotny system wychowania był raczej mało skomplikowany i opierał się głównie na wychowaniu utylitarnym, co oznaczało koncentrację na ściśle praktycznych aspektach tego procesu. Ten rodzaj wychowania zaobserwować można w wielu kulturach światowych.
Obecnie dzieci wychowywane są w nieco inny sposób. Nie jest to droga "twardej" edukacji stosowanej, gdyż nie ma potrzeby kształcenia walecznych następców, a aspekt "przydatności obronnej" uległ metamorfozie i przekształcił się w kierunek chroniący życie i godność człowieka.
Również i sztuki walki stały się sportami dostrzegającymi człowieczeństwo, a w swych formach ostateczną destrukcję przemieniły w sposoby negocjacji. Dzięki zmianom filozoficzno-wychowawczym, jakie w nich zaszły, stały się one jedną z form manifestowania pokojowego nastawienia do świata i poszanowania ludzkiej godności, a przez to nośnikami wartości moralnych niezbędnych w tworzeniu zdrowego społeczeństwa, dla którego pokój i harmonijne współistnienie jest celem najwyższym. Znalazło to swój oddźwięk w metodyce współczesnego wychowania, dla którego aikido, karate, judo, kendo i in.. okazały się teraz bardzo pomocne.
Dla wielu ludzi stały się sposobem na życie, propagując poszanowanie człowieka i dyskryminację wszelkich niekontrolowanych i nieuzasadnionych zachowań agresywnych.
Dzisiejsze systemy sztuk walki-budo nawiązują w istotny sposób do współczesnej psychologii, socjologii i pedagogiki. Budo uczy zachowania stanowczego, ale łagodnego, dobrych manier w połączeniu z pełną kontrolą swojego zachowania.
Aikido jest jedną ze sztuk budo, w której szczególny nacisk kładzie się na nieagresywne zachowanie, a obrona w sytuacji koniecznej zawiera strategię naturalnego wykorzystania ataku przeciwnika i obrócenia go przeciwko niemu. Podczas ćwiczeń aikido, zwłaszcza z dziećmi, podejmujemy się budowania osobowości wrażliwej, zdolnej jednak do racjonalnego działania. Dzięki treningowi odbywającemu się w miłej i pogodnej atmosferze dziecko nie nabywa złych, agresywnych nawyków. Uczy się w zamian m.in. panowania nad własnymi odruchami, koordynacji ruchów, synchronizacji i swobody w ćwiczeniach z partnerem oraz przewidywania skutków działania własnego i innych. Metoda treningowa aikido przy wielkiej dbałości o psychikę dziecka nie pozostawia również w tyle jego rozwoju fizycznego. Uwzględnia ona właściwości korektywne i kompensujące wielu ćwiczeń stosowanych na zajęciach. Doskonale sprawdza się w aikido przysłowie "W zdrowym ciele zdrowy duch", gdyż zaniedbywanie rozwoju fizycznego dziecka może być jednocześnie powodem degradacji cech psychicznych. Często bowiem dzieci słabe fizycznie, właśnie z obawy przed przykrościami, jakie mogą je z tego powodu spotkać, nie są w stanie przeciwstawić się narzucanej im nierzadko przez dzieci silniejsze dyktaturze. To ciągłe poddawanie się czyjejś woli może mieć daleko idące następstwa w późniejszym ukształtowaniu psychicznym młodego człowieka, który w sytuacjach stresowych zawsze będzie poddawał się wpływom innych osób, częstokroć nawet nie próbując forsować własnego zdania.
Dzieci z ufnością podążają za wskazówkami instruktora, dlatego też powinien on być szczególnie dobrze przygotowany pod względem pedagogicznym do prowadzenia z nimi zajęć.
Moda na otwieranie grup dziecięcych w klubach sztuk walk przez osoby bez przygotowania może pociągnąć za sobą nie tylko pogłębianie się wad fizycznych dzieci, ale, co najważniejsze, także wypaczanie ich charakterów. Dlatego tak ważne jest, aby rodzice, zanim wybiorą dla swojej pociechy rodzaj sportu, najpierw dokładnie zapoznali się z jego charakterystyką i poznali rzeczywiste kwalifikacje instruktora, który będzie zajmował się ich dzieckiem.
Metodyka aikido, dzięki swojej elastyczności, stwarza możliwości do opanowania podstaw tej sztuki walki nawet dzieciom mniej zdolnym. Pady i przewroty, które są stałym elementem technicznym, dają dzieciom zarówno możliwość wyzwolenia zasobów energii, jak i wykształcenia nawyków ruchowych mających zastosowanie w sytuacjach występujących poza salą treningową. Zajęcia aikido są również bezpieczne dla dzieci, gdyż nie stosuje się w czasie zajęć z najmłodszymi takich elementów obciążających, jak np. dźwignie na stawy itp.
Dziecko jest bardzo wdzięcznym oraz niezwykle plastycznym materiałem i właściwa praca z nim daje w późniejszym czasie ogromną satysfakcję z obserwacji jego zachowania wobec innych ludzi. Wszyscy wiemy, jak łatwo jest wskazać złą drogę, a jak trudno potem wykorzenić tego następstwa. Sztuki walki są bardzo pomocne w wychowaniu dzieci i młodzieży, pod warunkiem, że instruktorzy, którzy ich nauczają, mają odpowiednie kwalifikacje, a przede wszystkim świadomość odpowiedzialności, jaka wiąże się z kształtowaniem młodego umysłu.
Myślę, że zwłaszcza aikido, dzięki swoim głównym założeniom, ma wielkie szanse, aby być docenione w procesie dydaktycznym zajęć pozaszkolnych, a nawet szkolnych, dla dzieci i młodzieży, gdyż kształci ono wszystkie te cechy umysłu, które uważane są powszechnie za pożądane i godne poszanowania.